Milyonlarca vatandaşı yakından etkileyen EYT yasasının Ocak itibarıyla yürürlüğe girmesi bekleniyor. EYT düzenlemesini bekleyen vatandaşlar prim günü ve sigortalılık süresi şartları tamaladıklarında emekli olabilecekler. Peki emekli olamayanlar primlerini nasıl geri alabilecekler? Prim iadesi neye göre hesaplanıyor? Kısmı emeklilikte SSK ve Bağ-kur'lular için şartlar neler? İşte milyonların merak ettiği tablolar cevaplar…

2022 yılının ikinci yarısında çalışmaları hızlanan EYT düzenlemesi Aralık ayında Meclis'e gelecek ve 2023 yılının başında yasalaşacak. Kamuoyunda 'emeklilikte yaşa takılanlar' olarak bilinen vatandaşlardan ilk etapta 1,6 milyon kişinin emekli olması bekleniyor. İşte konuya ilişkin Mete Dirice'nin yazısı...

8 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi olan SSK'da 5.000 günü doldurmuş kadınlar için 20 yıl erkekler için ise 25 yıl sigortalılık süresi bulunuyor. Yine Bağ-Kur'da ise kadınlar için 7.200 gün erkekler için ise 9.000 gün prim şartı bulunuyor.

EYT yasası ile 1999 düzenlemesi öncesi şartlara dönülmesiyle prim ve yıl şartının SSK ve Bağ-Kur'lu için bu şekilde olması bekleniyor. Prim günü ve sigortalılık süresini (Yıl) dolduramayan EYT'liler ise şartları tamamladıkları zaman emekli olabilecek.

EYT yasasına tabi olacak kadınlarda sigortalılık süresi kadınlarda 20 yıl olduğundan ve bu süre 8 Eylül 2019 tarihinde dolduğundan, bu şart kadınlarda aranmayacak. Erkeklerde ise bu süre 25 olduğundan kademe kademe ortadan kalkacak. En son 8 Eylül 2024 tarihinde de son bulacak.

Ancak EYT yasasına tabi olacak birileri var ki; onların primlerini tamamlama imkanı bulunmuyor. Bu sigortalılar için ise kısmi emeklilik yani yaştan emeklilik imkanı var.

Belirli bir süre çalışarak prim biriktirmiş daha sonra ise iş hayatına ara vermek zorunda kalan vatandaşlar için kısmi emeklilik, yani yaştan emeklilik imkanı var.

8 Eylül 1999 öncesinde normal emekliliğin dışında bir de 3.600 gün primle kısmi emeklilik şartları bulunuyordu. EYT yasasının yürürlüğe girmesiyle primini doldurma imkanı olmayanlar için 3.600 günle kısmi emeklilik hakkı doğacak.

KISMİ EMEKLİLİK 3 ŞART BULUNUYOR

Bir EYT'linin kısmi emeklilikten faydalanabilmesi içinse üç şart bulunuyor. Şu anki mevzuaata göre kısmi emeklilik için kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaş şartı var. Ancak EYT düzenlemesi bu şartları değiştirebilir.

• 3.600 gün primi tamamlamak,
• 15 yıl sigortalılık süresini doldurmak,
• kadınlarda 50 ve erkeklerde 55 yaş şartını sağlamak.

EYT ile kısmi emeklilikten faydalanabilmek için işte bu 3 şartın tamamlanması gerekiyor. Daha açık ifadeyle EYT düzenlemesiyle 8 Eylül 1999 öncesindeki şartlara dönülürse 3.600 gün primle kısmi emeklilik imkanı doğacak. Yani 3.600 gün primi tamamlayan kadınlar 50, erkekler ise 55 yaşında emekli olabilecek.

BAĞ-KUR'DA İŞLER BİRAZ DAHA FARKLI

Bağ-Kur'da ise işler biraz daha farklı. Burada kısmi emeklilikte farklı bir prim sayısı bulunuyor ve 5.400 prim günü öne çıkıyor. Bir diğer önemli husus da 1 Ekim 1999 tarihi. Çünkü bu tarihe göre yaş şartı belirleniyor.

Bağ-Kur'da kısmi emeklilikle 1 Ekim 1999 tarihinden itibaren emekliliğine 2 yıl ve daha az kalan sigortalılar, 5.400 gün prim günle emekli olabilecek. Burada erkeklerde yaş şartı 55, kadınlarda ise 50 olarak dikkat çekiyor.

50 yaş ve 15 yıl için sigortalının 2 yıldan fazla süresi varsa kademeli emeklilik devreye giriyor. Burada erkeklerde 55'den 58'e kadar, kadınlarda 50'den 56'ya kadar kademeli yaş şartı bulunuyor.

Bir diğer önemli husus 1 Ekim 1999 tarihi. Bu tarihe göre yaş şartı belirleniyor. 1 Ekim 1999 tarihinde 50 yaş ve 15 tam yıl için 2 yıldan fazla süre varsa kademeli emeklilik yaşı uygulanıyor. İşte o tablo:

EKSİK PRİMİ OLANLAR DİKKAT! TOPLU ÖDEME İMKANI VAR

Öte yandan primini tamamlayamadığı için emekli olamayanlara toplu ödeme alma imkanı da var. Buna göre şartları tamamlayıp emekli olamayanlar Sosyal Güvenlik Kurumu'na başvurarak birikmiş ödenmiş olan primlerini talep edebilir. Bir vefat durumunda hak sahibinin yakınları bu imkandan yararlanabilir.

TOPLU ÖDEME İÇİN HANGİ ŞARTLAR ARANIYOR?

SSK ve Bağ-Kur'luların toplu para alabilmesi için sigortalı olarak çalışmaması ya da kendi işini yürütüyor olmaması gerekiyor. Ayrıca emeklilik için gerekli 3 şarttan sigortalılık süresi ve yaş şartının dolması gerekiyor.

EMEKLİ OLAMAYANLAR PRİMLERİNİ NASIL GERİ ALABİLİR?

Yıl ve yaş şartını tamamlamasına karşın emeklilik için gerekli prim ödeme gün sayısını dolduramayanlar bağlı bulunulan sosyal güvenlik merkezine ya da il müdürlüğüne yazılı talepte bulunmaları halinde ödemiş oldukları prim tutarlarını toplu bir şekilde iade alabiliyor.

PRİM İADESİ NEYE GÖRE HESAPLANIYOR?

SSK'lılar (4A) için 2008'den önce kendi adına ödenen hem işçi hem de işveren primi, 2008'den sonra ise sadece işçi primleri geri ödeniyor. Bağ-Kur'lular (4B) için tarih ayrımı yapmadan ödedikleri tüm primler geri veriliyor. Bu primler sadece malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları için olanlardan oluşuyor.

Sigortalının, varsa hizmet borçlanmaları ile isteğe bağlı sigorta primleri de ölüm ve yaşlılık toptan ödemelerine dahil ediliyor. Kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası primleri toptan ödeme yoluyla ödenmiyor.

ÖDENECEK TUTARDA GÜNCELLEME SÖZ KONUSU MU?

Evet güncelleme oluyor. Başvuru tarihine kadar geçen yıllar için güncelleme katsayısı ile hesap yapılıyor.