Erken emeklilik her çalışanın mutlak hayallerinden biri. EYT yasasının 8 Eylül 1999 öncesi sigortalıları kapsamasıyla emeklilik hakkı elde edemeyenler alternatif yolları araştırmaya başladı. Erken emekli olmanın bazı yolları mevcut.
Prim ve yaş şartını tamamlayanlar Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) gidip belgelerini teslim ediyor. Kısa sürede de emekli maaşı bağlanıyor. Ancak bazı durumlar erken emeklilik olanağı doğuruyor. Bu sayede emeklilik için ihtiyaç duyulan yaş aşağı düşüyor ve erken emeklilik mümkün olabiliyor. Peki, hangi yollar var? İşte detaylar...
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)'ne Katılabilirsiniz Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), aktif çalışma döneminde yapılacak birikim sayesinde erken emekliliğe katkı sağlayan bir sistem. Aylık, üç aylık, altı aylık ya da yıllık periyodlarla yapacağınız BES yatırımlarının orta ve uzun vadede birikimlerinizi toplu kazanca çevirmenin en iyi yollarından biri olduğunu söyleyebiliriz. Üstelik bu sistemde sizin birikiminize ek olarak devlet de belli oranlarda katkı sağlıyor.
YIPRANMA PAYI İLE ERKEN EMEKİ OLABİLECEK MESLEK GRUPLARI
2023 Amortisman yani yıpranma payı ile birçok farklı meslek gruplarında çalışanlar erken emeklilik hakkı elde edebiliyor. Bu erken emeklilik hakkından ağır şartlar altında çalışanlar faydalanabiliyor. Bu kişiler için ödenen primler daha fazla kabul ediliyor. Bu şekilde yaş şartından indirim yapılıyor. Ağır işlerde çalışan vatandaşlar, her sene emekliklerine 60-90 gün ekliyor. Bazı mesleklerde çalışanlar ise 180 gün ekstra yıpranma payı elde ediyor.
Yıpranma payı ile erken emekli olabilmek için ise çalışanın yerine getirmesi gereken koşullar var. Bu şartların en başında prim gün sayısını doldurmak geliyor. Maden işçilerinin prim gün sayısı 1.800, diğer iş kollarında çalışanların prim gün sayısı ise 3.600 fiili hizmet süresine denk geliyor. 1 yılda yıpranma payından 180 gün faydalanan meslek grubu madencilik ve yer altı işleridir.
90 GÜN YIPRANMA PAYI İLE ERKEN EMEKLİLİK HAKKI OLAN MESLEKLER
- Asit imalatı yapan atölye ve fabrikalar,
-Basın ve gazetecilik işlerinde görev yapanlar,
- Ceza İnfaz Kurumu personelleri,
-Cıva üretimi işleri,
- Cumhurbaşkanlığı yardımcıları ve bakanlar.
- Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar
- Emniyet, polis ve MİT mensupları,
- Radyoaktif işlerde çalışanlar,
- Sahil Güvenlik Komutanlığı,
- TBMM yasama organı üyeleri,
- Türk Silahlı Kuvvetleri,
-TRT'de haber hizmetinde görevli olanlar,
60-90 GÜN YIPRANMA PAYI İLE ERKEN EMEKLİLİK HAKKI OLAN MESLEKLER
- Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar,
- Su altında çalışmayı gerektiren işlerde görev yapanlar.
60 GÜN YIPRANMA PAYI İLE ERKEN EMEKLİLİK HAKKI OLAN MESLEKLER
- Alüminyum, kok, döküm ve çimento fabrikaları işçileri,
- Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar,
- Diş doktoru,
- Doktorlar.
- Eczacılar,
- Ebeler,
- Hasta bakıcı hemşireler,
- Hemşireler,
- İtfaiye ve yangın söndürme işlerinde görevli olanlar,
- İhtiyat pilotları,
- Termik santrallerde görev yapanlar,
- Toplum sağlığı teknisyenleri,
YIPRANMA PAYI NEDİR?
Yıpranma payı (amortisman) ya da yıpranma hakkı, ağır koşullar altında çalışan bazı işçilerin erken emeklilik hakkına denmektedir. Bazı meslek gruplarında çalışan insanlara ödenen prim daha fazla kabul edilir. Yaş şartından indirim sağlanmış olur. Yıpranma payı fiili hizmet süresi zammı ile ilgilidir. Yıpranma hakkı ile 5-10 sene arasında çalışarak emekli olunabilir.
YIPRANMA PAYI NASIL HESAPLANIR? YIPRANMA PAYI EYT'Yİ ETKİLER Mİ?
8 Eylül 1999'dan önce hizmette bulunan bir işçinin yıpranma payının tamamı emeklilik süresinden düşülüyor. Bu tarihten önce başlayan memurun yıpranma payının yarısı da emeklilik yaşından düşülüyor. Yıpranma payı hem emekli aylığını hem de ikramiyeleri olumlu yönde etkiliyor. 53 yaşında emekli olacak bir çalışan 3 yıl öne çekerek 50 yaşında emekli olabilir.
YÜZDE 60 RAPOR ŞARTI
3600 günden daha az primle emekliliğe ise 'malulen (sağlık sebebiyle) emeklilik' deniyor. Malulen emekli olabilmek için gerekli ilk ve en önemli şart, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğuna dair sağlık kurulu raporu. Bu raporun alınabilmesi için kişilerin bulundukları il veya ilçedeki SGK merkezlerine başvurmaları ve yetkili hastanelere sevk edilmeleri gerekiyor. Yani SGK'nın sevki şart. Her engelli, malul sayılmıyor çünkü burada belirleyici olan işgücü kaybının yüzde 60 ve yukarı (başkasının bakımına muhtaç derecesinde malul) olması.
10 YIL PRİM ÖDEMEK YETİYOR
Kişi, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğunu belgelese bile en az 1800 gün prim ödemesi gerekiyor. Bu prim de toplamda 5 yıl çalışmayla ödeniyor. Malulen emekli olabilmek için çalışma gücü kaybında dikkate alınan rahatsızlıkların ilk kez sigortalı olunan tarihten sonra başlamış olması gerekiyor. Malul kişinin en az 10 yıl sigortalı olması da aranan diğer bir şart.
ARA MUAYENE GEREKİR Mİ?
Sağlık Kurulu'nun kararı burada önemli. Sağlık Kurulu tamamen malulen emekli de edebileceği gibi malulen emekli edip, 'kontrol muayenesi' şartı getirebilir. Bu durumda kontrol muayene tarihi verilir ve o tarihte SGK müdürlüklerinden hastaneye sevkinizi alır, muayene olup, yeni raporu Sağlık Kurulu'na verirsiniz. Kontrol muayenesini olmazsanız emekli aylığınız kesilir.
24 AYLA SINIRLI OLABİLİR
Malulen emeklilik şartlarında yapılan değişikliklerle kanser hastalarına 18 ay malullük maaşı ödeniyor. Süre, hastalığa göre 24 aya kadar çıkıyor. Kanser türüne göre değişmekle birlikte, malullük aylığı almak için gerekli prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık şartlarını sağlayan kanser hastalarına teşhisten itibaren 1 yıl içinde başvurmaları şartıyla sağlık kurulu raporu aranmadan malullük aylığı bağlanıyor.